Historia

(Extract ord il cudischet "80 onns Secziun da catschadurs Tumpiv 1914 - 1994")
Sils fastitgs dalla tgina dall'uniun
Il num Tumpiv anflein nus el protocol per l'emprema gada ils 3 da december 1950, cura ch'il num dall'uniun ei vegnius midaus. L'uniun sco tala existeva gia decennis avon cul num "Greina" e surveva pli baul sco uniun da vallada, ina secziun commembera dall'Uniun da catschadurs da patenta dil Grischun. Ils statuts ils pli vegls ch'ein d'anflar dateschan digl onn 1919 ed eran gia revedi. Ils pli vegls protocols anflai ein screts el secund cudisch da protocols ch'entscheiva igl emprem da schaner 1920 sut il num Greina e finescha ils 29 d'uost 1959 sut secziun Tumpiv. Pia mauncan igl emprem cudisch da protocols sco era ils emprems statuts. La gasetta da catschadurs grischuna nr. 4 dils 20 da matg 1914 cuntegn denton in detagliau rapport dalla radunonza da fundaziun dall'uniun Greina a Trun el hotel Tödi. Aschia ei igl origin da nossa secziun clars. L'uniun Greina sesanfla denter las dudisch empremas secziuns inscrettas dall'uniun cantunala. En la gasetta nr. 5 dils 20 da zercladur 1914 publichescha il comite central il spazi e territori da quellas 12 secziuns. Alla secziun Greina ei partiu tier il territori da Breil, Tavanasa culs dus uclauns da vart da Sursaissa Vali e Cathomat, ensiviars l'entira Cadi cun Tujetsch e Medel.

L'activitad dall'Uniun Greina
Tenor la "Bündner Jägerzeitung" dils 20-11-1919 dumbrava l'uniun lu 58 commembers. Damai ch'ils emprems protocols e statuts mauncan, ei l'activitad tochen ils anno 1920 strusch da descriver. Ils 17 d'uost 1919 dat ei statuts novs. En gl'artechel 3 secloma gl'intent dall'uniun sco suonda: art. 3 a) Da cumbatter ed opponer solidaricamein a tuttas emprovas d'introducir el Grischun auters sistems da catscha che quel da patenta, sco era da prevegnir a tut quei che periclitescha quel. b) La protecziun ed augmentaziun dallas selvaschinas. c) Da promover la solidaritad ed amicezia denter ils catschadurs da patenta. d) Stabilisaziun e promoziun da prezis raziunals per ils products da catscha.

L'Uniun Greina en digren
Il diember total dils commembers ei tochen ils 1937 nudaus mo 2 sulettas gadas els protocols. Tuttina san ins che tochen 1923 era il diember adina sur 50 commembers, damai che la secziun saveva tochen lu tarmetter 2 delegai allas radunonzas cantunalas. Per 1924 stat ei nudau mo 45 commembers e dapi lu han ins stuiu secuntentar mo cun in delegau. Il frequentar las radunonzas dalla Greina era da lezs temps cun munglus vehichels e schliatas vias da communicaziun d'in vitg a l'auter ualti stentus. Quellas difficultads ed il diember da catschadurs che carscheva els vitgs pon esser stadas las raschuns ch'ils catschadurs ein plaun e plaun sedistaccai dall'uniun da vallada. Ils emprems catschadurs che han dau adia alla Greina ein ils da Mustér, Tujetsch e Medel stai. Ils catschadurs da Mustér han fundau igl onn 1929 in'atgna uniun da catschadurs. Per gl'onn 1936 stat ei nudau in total da mo 25 commembers e 1938 ei schizun vegniu discussiunau da sligiar l'uniun Greina. Ins manegia denton che l'uniun Greina dueigi exister vinavon. Ei vegn era fatg la proposta che tuttas vischnauncas duessien ver uniuns localas che fussen lu representadas mo cun delegai allas radunonzas dall'uniun da vallada. Enteifer igl onn 1943 han ils catschadurs dalla Val Medel e da Tujetsch fundau atgnas secziuns da catschadurs. Ils 9 da december 1945, en la radunonza generala a Breil, declaran era ils catschadurs da Sumvitg ch'els hagien fundau ina secziun per sesez cun gl'intent d'entrar en l'uniun cantunala ed aschia declaran els l'extrada dalla Greina. Cun quella caschun fan els attents che mintgin sappi, sin tgei territori che la vallada dalla Greina sesanfi, e fan damonda schebein in vegli buca ceder als da Sumvitg quei num e dar in auter num all'uniun Greina. Ei vegn decidiu da tractar quella damonda pli tard. Cun quei restan dallas 7 vischnauncas dalla Cadi mo pli las treis giudem, Trun, Schlans e Breil. Pauc pli tard, probabel 1947 midan era ils da Trun lur uniun locala en ina secziun che fa part dall'uniun cantunala. 1948 ein els registrai en l'uniun cantunala sut num Tödi cun 20 commembers. Pervia da munconza da via carrabla denter Schlans e Dardin prefereschan d'ussa naven ils biars catschadurs da Schlans da collaborar cun Trun en la secziun Tödi. Aschia resta ei mo pli Breil, cun paucs da Schlans, e cun quei piarda l'uniun Greina sia valur sco secziun da vallada, funcziuna denton vinavon per la vischnaunca da Breil sco secziun commembra dall'uniun cantunala sco tochen dacheun. La suletta midada vegn fatga a caschun dalla radunonza dils 3 da december 1950 a Dardin, nua che nos commembers renunzian al num Greina en favur dils catschadurs da Sumvitg e numnan nossa uniun Secziun da catschadurs Tumpiv.
Svilup da commembers
Tochen ils 1950 ei menziunau mo paucas ga il diember total dils activs. Dapi 1951 eis ei stau pusseivel da registrar tut ils catschadurs ch'ein zacu vegni commembers dalla secziun Tumpiv. Tochen 1956 eran mo catschadurs dallas vischnauncas da Breil e paucs da Schlans en la secziun. Ins dumbrava ina media da 22 commembers. Suenter han ins entschiet a recepir era tals dallas vischnauncas d'engiuviars sco Vuorz ed Andiast. Lu era singuls da Rueun, Siat e Sursaissa. Igl ault diember annual ei staus igl onn 1985/86 cun 83 commembers activs e 4 passivs. Igl onn 1986 han ils catschadurs da Vuorz ed Andiast fundau ina nova secziun cul num Bostg. In motiv ei staus che quellas vischnauncas sesanflan el district II e la vischnaunca da Breil el district I. Quei engrevegiava il far giu quen cun la cummissiun cantunala da tgira. Cun quei ha la secziun Tumpiv sin la fin 1986 piars 17 buns commembers activs, catschadurs da Vuorz ed Andiast. Igl onn 1994 dumbrava la secziun aunc 61 commembers A, 7 commembers B e 2 commembers C. Ils davos onns ei quei dumber sestabilius sin pauc sut 50 commembers A.